DRIEWOUD
Concept, opnames & realisatie: Hans Roels
Ontwerp van de staanders: Marijn Dionys
Tekst & documentatie: Hans Roels & Kristof Lauwers (video, foto)
Beschrijving en Concept
In Driewoud (werktitel) doen een viool, altviool en cello -een strijktrio- dienst als luidspreker via een transducer op de klankkast. De instrumenten laten opnames van (dezelfde windvlagen in) een boom horen. De bezoeker kan rond en tussen de instrumenten stappen, hoe dichter hoe meer de klankdetails van één instrument of plek in een boom hoorbaar zijn. De instrumenten deinen lichtjes mee met bewegingen (van bezoekers) op de vloer. De ervaring is er één van volledig in een houten klankwereld te zijn als een klein dier of insect dat met voelsprieten of poten geconcentreerd doorheen een boom kruipt en overal trillingen voelt.
Hans specialiseerde zich de voorbije jaren in het maken van multitrack opnames in bomen om de verschillen te horen tussen boomsoorten, seizoenen, schors en kern, dikke en dunne takken met of zonder bladeren, etc. In bomen onderzocht hij met allerlei types van microfoons hoe verschillend de klank is van een bladsteel, een dunne tak, de schors, een vertakking, een wonde, een éénjarige tak, een tak met vruchten of dorre bladeren (bv. van een eik in de winter). De uitstekende en typerende akoestiek van de houten klankkasten (van de strijkinstrumenten) gebruikt hij om de dikke takken en lage frequenties via de cello weer te geven, de hoge tonen en dunne twijgen klinken via de viool.
"Een boom en de wind zie ik als een volledig, levend orkest. Dit orkest geeft een performance waarvan ik een live opname maak. Ik zoek dan in die ene boom een passende polyfonie op door verschillende klankplekken voor de microfoons te detecteren en die allemaal samen, live, simultaan op te nemen. Die opname speel ik af op de strijkinstrumenten-luidsprekers, zonder de opnames veel te veranderen of bewerken. Ik behoud zo veel mogelijk het live-aspect."
Documentatie en opnames
Dit zijn enkele foto's van de installatie tijdens de try-out in Le Trisseur (Gent):
Hoe dichter je bij de instrumenten komt, hoe meer details van een tak of plek (met microfoon) in de boom je hoort. In deze video zie je Hans dit illustreren met een micro die langs de strijkinstrumenten gaat (de soundtrack bij de video is dus die van de microfoon in de video):
Enkele foto's met bezoekers tijdens een try-out in Le Trisseur (Gent):
Ter illustratie 3 audio fragmenten met multitrack opnames (resp. van een populier, vlier en opnieuw populier). Dit zijn wel stereo bewerkingen die enkel een benadering van de klank geven (want de klankkasten van de strijkinstrumenten veranderen de klank en bovendien zijn er drie audiosporen, geen twee zoals in stereo).
Een foto van vlierbomen (in de Gentbrugse meersen) gevolgd door een foto van de microfoon plaatsing in diezelfde vlierbomen:
Praktisch
Een ruimte van minimum 4m X 4m is nodig voor de installatie. De ruimte heeft een stekker (gewone elektrische voeding – 220V).
De ruimte rondom de installatie is vrij stil en (nagenoeg) leeg om de installatie tot zijn recht te laten komen.
De klankinstallatie bestaat uit:
-
• Drie strijkinstrumenten en 3 staanders (onderaan elk instrument is een exciter speaker of transducer bevestigd).
-
• Een laptop, geluidskaart en 2 kleine stereo-versterkers, 5 tot 10m verwijderd van de instrumenten en ingewerkt in een koffer
-
• Organisch grondmateriaal. Dit vormt een grondvlak tussen en rond de instrumenten en een pad leidend naar/van de installatie. Het grondmateriaal bedekt ook de 3 kabels die naar de stereo-versterkers gaan.
Onderhoud tijdens de expositie:
-
• Af en toe het grondmateriaal opnieuw bij elkaar vegen, ev. vervangen.
-
• Als de installatie meerdere dagen opgesteld staat, worden laptop en versterkers best ‘s avonds uit- en ‘s morgens opnieuw aangeschakeld. Op de laptop staat software die 3 audio tracks/kanalen afspeelt en naar de 3 hardware uitgangen van de geluidskaart stuurt.
De voorgestelde regeling (voor meerdaagse expo's) is ongeveer: de organisator zorgt voor de bewaking, begeleiding ter plekke en het onderhoud zoals hierboven beschreven. Hans bouwt de installatie ter plekke op, past die aan i.v.m de akoestiek in de exporuimte, breekt de installatie af op het einde, voorziet een handleiding (voor de begeleiding door de organisator) en zorgt voor herstellingen en oplossingen van problemen tijdens de duur van de expositie.
Locatiespecifieke versie
Er zijn multitrack opnames (van populier en vlier) gemaakt en bewerkt door Hans Roels om ‘kant-en-klaar’ te gebruiken voor de Driewoud installatie.
In overleg met de organisator kan een meer locatiespecifieke versie gemaakt en getoond worden door opnames van een lokale boom of struik te maken en verwerken. Stel dat er een opvallende, mooie, historische, iconische, etc. boom is die de organisator graag wil opnemen in de installatie, dan kan samen besproken worden of en hoe dit gerealiseerd wordt.
Rond dit event en de opnames kan ev. ook een workshop opgezet worden.
Praktisch – locatiespecifiek
Om een meer locatiespecifieke versie van Driewoud te maken inclusief opnames van een lokale boom hou je best rekening met:
-
• Het moet mogelijk zijn om de boom te beklimmen en verschillende delen (takken) te bereiken.
-
• De boom dient veilig te beklimmen of bereiken zijn.
-
• Wat locatie betreft dient de boom (min of meer) open ‘in de wind’ te staan, dus niet afgesloten en volledig omgeven door gebouwen of andere bomen.
-
• Om opnames te maken is voldoende wind nodig, niet te weinig (windstil), niet te veel (oncontroleerbaar qua klank en onveilig); 3 of 4 Beaufort bleek tijdens vroegere opnames een goede leidraad.
-
• Het weer dient droog te zijn (voor de apparatuur).
De timing (om opnames te maken) is dus enigszins onvoorspelbaar. Hans schat dat ca. 1 maand extra te voorzien is tijdens de voorbereiding (in aanloop naar de expo, in vergelijking met het gebruik van de 'kant-en-klare', reeds gemaakte opnames). Binnen deze periode kunnen dan 1 of meerdere opnamedagen gevonden worden gevolgd door de audio bewerking (post-productie).
---
Met veel dank aan: Luc Denys, Le Trisseur (Mario Stael), Stefaan Smagghe, Kristof Lauwers, Katrijn Baeten.
---
Technische info voor herstellingen
--- Exciter speakers op de strijkinstrumenten:
Dayton DAEX32Q-8 op de cello
Dayton DAEX25 op viool en altviool
--- Twee stereo versterkers: Fosi Audio TB10A
--- Microfoon klemmen:
AKG SA63 (diameter 30-37 mm) voor de cello (zelfde klem als voor micro AKG C1000)
K&M microphone clip 85055 (diameter 28-34 mm) voor altviool
K&M microphone clip 85050 (diameter 22-28 mm) voor viool